Κινούμενη άμμος

Αυτά που ζούμε τα τελευταία τρία χρόνια δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο για χώρα του λεγόμενου πρώτου κόσμου σε καιρούς ειρήνης. Η πολιτική και οικονομική ζωή περιστρέφονται γύρω από το ζήτημα του δημόσιου χρέους, της βιωσιμότητάς του και του βαθμού εξυπηρέτησής του. Ένα ζήτημα που μοιάζει, και είναι, κινούμενη άμμος. Για δύο λόγους.

Είναι κινούμενη άμμος το χρέος γιατί ως έννοια έχει αρκετή ρευστότητα μέσα του. Θεωρείται βιώσιμο (και συνεπώς εξυπηρετήσιμο-πληρωτέο) όταν σαν μέγεθος βρίσκεται maximum στο 60% του ΑΕΠ (σύμφωνο Μάαστριχτ), και σχεδόν την επόμενη (στα πλαίσια του ιστορικού χρόνου) στιγμή θεωρείται βιώσιμο όταν βρίσκεται max στο 120%. Αμέσως μετά στο 124% ή 126%. Και όλα αυτά όχι σήμερα, αλλά το 2020 ή το 2022. Μα το 2010 ήταν 110% και το θεωρούσαν μη βιώσιμο. Χμμμ... Ταυτόχρονα, σε κάποια άλλη περιοχή του πλανήτη (Ιαπωνία π.χ.) θεωρείται βιώσιμο όταν βρίσκεται σήμερα στο 200%! Περίεργη ιστορία αυτή η βιωσιμότητα... Και αρκετά ρευστή για να στηρίζεται πάνω της ολόκληρη οικονομική πολιτική. Κι’ όμως στηρίζεται....

Είναι κινούμενη άμμος το χρέος γιατί σε ρουφάει το ίδιο επικίνδυνα. Όταν κινείσαι στα πλαίσια του, όσο περισσότερο προσπαθείς να του ξεφύγεις, τόσο περισσότερο βουλιάζεις. Χρειάζεται λιτότητα, λένε, για να μειωθεί. Λογικό ακούγεται. Η λιτότητα όμως, φέρνει ύφεση και η ύφεση τελικά το αυξάνει. Αυτό δεν ακούγεται απλά λογικό. Είναι λογικό! Σατανικός μηχανισμός το χρέος, από αυτούς που συνηθίζει να επιστρατεύει ο καπιταλισμός προκειμένου να αναπτυχθεί. Πάνω (στην αύξηση) του στήριξε την αλματώδη ανάπτυξή του παλαιότερα, πάνω (στη μείωση) του στηρίζει την αναδιάρθρωσή του σήμερα. Μόνο που τώρα πατάει επί πτωμάτων.

Δυστυχώς, με πρόσχημα το χρέος βιώνουμε ήδη αρκετά. Ανεργία που σαρώνει, συνθήκες εργασίας που σκληραίνουν, μισθοί και μεροκάματα που εξανεμίζονται, κοινωνικό κράτος που διαλύεται. Με λίγα λόγια, υποτίμηση της εργασίας. Βίαιη και αδυσώπυτη. Τόσο, ώστε να γίνεται εξόχως αποπροσανατολιστική. Άλλοι έχουν εσωτερικεύσει την ανάγκη του εθνικού ξεχρεώματος και περιμένουν υπομονετικά το τέλος(!) του μαρτυρίου. Άλλοι αναρωτιούνται τι νόμισμα συμφέρει να βρίσκεται στις τρύπιες τσέπες τους. Άλλοι εστιάζουν στη χαμένη εθνική ανεξαρτησία. Άλλοι ενοχλούνται από τον ενδεχόμενο αφελληνισμό του ντόπιου κεφαλαίου. Άλλοι κανιβαλίζουν απενοχοποιημένα, πλέον, σε διπλανούς μετανάστες εργάτες. Άλλοι, αμετανόητα εθισμένοι, ευελπιστούν ότι θα βρούν κάποιο παραθυράκι να γλιτώσουν. Άλλοι αποδέχονται μοιρολατρικά την κατάσταση. Άλλοι εξεγείρονται αποσπασματικά, άλλοι..., άλλοι... και όλοι μαζί βουλιάζουμε. Όλοι; Όχι ακριβώς. Είπαμε, για τον καπιταλισμό πρόκειται. Κάποιοι κερδίζουν, και κάποιοι βουλιάζουν υποφερτά αναμένοντας τις νέες ευκαιρίες για κέρδος. Η μεγάλη πλειοψηφία, όμως, ο κόσμος της εξαρτημένης εργασίας ισοπεδώνεται.

Δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε μακρυά. Αρκεί δίπλα μας. Ο μισθός του καθηγητή/τριας, ειδικά του νεότερου/ης, δεν φτάνει ούτε για τα βασικά. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης για αρκετούς από μας έφτασε το 50%. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Κανείς, πλέον, δεν ξέρει με σιγουριά που θα δουλεύει. Σε ποιο σχολείο, σε ποια πόλη, σε ποιο νομό. Με πόσους μαθητές θα δουλεύει. Με τι μέσα θα δουλεύει. Για πόσες ώρες θα δουλεύει. Αν θα δουλεύει. Αν θα απολυθεί. Αν θα τεθεί σε αργία επειδή, δικαίως ή αδίκως, κάποιος τον κατήγγειλε. Ή ακόμα επειδή τον αντιπαθεί ο προϊστάμενός του και τον καταδικάζει για παράπτωμα που το ίδιο το δικαστήριο τον έχει ήδη αθωώσει. Όλα αυτά έχουν ψηφιστεί στο τελευταίο μεσοπρόθεσμο. Αποτελούν μέτρα για ...τη μείωση του χρέους!

Και δεν είναι μόνο αυτά. Αυτά αποτελούν το κερασάκι στην τούρτα, συνιστούν το αποτέλεσμα της αλλαγής φιλοσοφίας ολόκληρου του εκπαιδευτικού συστήματος, που γίνεται όλο και πιο εργαλειακό, απαιτώντας, τελικά, από τα μέρη του (καθηγητές-μαθητές) να γίνουν κι’ αυτοί πιο εργαλειακοί και λιγότερο κριτικοί. Χειριστές, δυστυχώς, γινόμαστε, χειριστές φτιάχνουμε, σε ένα σχολείο όπου η διαπαιδαγώγηση, η κοινωνικοποίηση και η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης δεν αποτελούν διακυβεύματα.

Ας μην αναρωτιόμαστε πόσο κάτω μπορούμε να βυθιστούμε. Μπορούμε απεριόριστα. Όσο απεριόριστα, για παράδειγμα, μπορεί να μεταβάλλεται το επίπεδο της βιωσιμότητας του χρέους. Ας αναρωτηθούμε καλύτερα αν θέλουμε να βάλουμε ένα φρένο σ’ αυτόν τον κατήφορο. Και αν πράγματι θέλουμε, ας σκεφτούμε σοβαρά και μεθοδικά, με ποιους τρόπους. Γίνεται, ας πούμε, με τις αντιλήψεις που αναφέραμε νωρίτερα; Κατά τη γνώμη μας, όχι. Γιατί καμία από αυτές δεν τοποθετεί στο επίκεντρο την εργασία. Στο βαθμό που αυτή είναι ο τελικός αποδέκτης των χτυπημάτων, αυτήν ακριβώς πρέπει να προστατέψουμε. Την εργασία μας συλλογικά. Και αυτό μπορεί να συμβεί όταν σκεφτόμαστε και πράττουμε πρωτίστως ως εργαζόμενοι και δευτερευόντως ως ο,τιδήποτε άλλο. Σε όλα τα θέματα.

Σημασία έχει πάντα να ξέρεις από ποια θέση μιλάς.

Και τότε, ευκολότερα πια, βρίσκεις τα εργαλεία, βρίσκεις και τους τρόπους!

Βρίσκεις τι σε ενώνει και με ποιους.

Και τότε συνειδητοποιείς ότι είμαστε πάρα πολλοί και με μπόλικο δίκιο με το μέρος μας για να απαξιωνόμαστε σε τέτοιο βαθμό.

Είμαστε πάρα πολλοί και με πολλές δυνάμεις ώστε,
όσο δύσκολο και αν φαίνεται,
 να μπορούμε να αντισταθούμε
με αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη και αποτελεσματικότητα.

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΣΧΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Β’ ΚΥΚΛΑΔΩΝ